Zwyrodnienie plamki żółtej (AMD) powoduje uszkodzenie siatkówki oka i jest związane z wiekiem. Najczęstsze objawy AMD to zniekształcenie obrazu, pogorszenie ostrości widzenia, kontrastu oraz blednięcie barw. W zaawansowanym stadium dochodzi do pojawienia się ciemnej plamy w polu widzenia.
Ważne parametry
W profilaktyce AMD bardzo ważne jest utrzymanie prawidłowej masy ciała, kontrola ciśnienia tętniczego krwi oraz kontrola stężenia glukozy. Podwyższone parametry mogą negatywnie oddziaływać na narząd wzroku.
Zaopatrzenie organizmu w witaminy przeciwutleniające oraz substancje o charakterze antyoksydacyjnym stanowi element prewencyjny narządu wzroku, który jest wyjątkowo narażony na działanie czynników środowiskowych.
Zwyrodnienie plamki żółtej
W miarę starzenia się organizmu znacznemu osłabieniu ulegają jego systemy ochrony antyoksydacyjnej. Wraz z wiekiem dochodzi do zwiększonego gromadzenia się końcowych produktów metabolizmu komórkowego w tkankach oka, nasilając tym samym stres oksydacyjny i prowadząc do pojawienia się m.in. zwyrodnienia plamki żółtej.
W plamce żółtej obserwuje się wysoką zawartość dwóch karotenoidów – luteiny i zeaksantyny, których stężenie maleje wraz z wiekiem. Prowadzi to do zwiększenia negatywnego wpływu światła niebieskiego na fotoreceptory. Karotenoidy te, filtrując wysokoenergetyczne światło niebieskie, zmniejszają jego intensywność o 40-90%, jednocześnie zmniejszając stres oksydacyjny. Siatkówka oka jest szczególnie narażona na negatywny wpływ stresu oksydacyjnego, gdyż zawiera znaczące ilości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które łatwo ulegają utlenianiu.
Wyjątkowo niskie stężenie luteiny i zeaksantyny obserwuje się w plamce żółtej oraz w siatkówce oka u osób z AMD. Co ciekawe, u osób z nadwagą lub otyłością duże ilości luteiny gromadzą się w tkance tłuszczowej, co może przekładać się na mniejsze ilości tej substancji w plamce żółtej.
Po pierwsze – dieta!
Jedynym źródłem zeaksantyny i luteiny jest dieta, karotenoidy te syntetyzowane są przez rośliny. Luteina i zeaksantyna są rozpuszczalne w tłuszczach, dlatego tłuszcz jest niezbędny do ich efektywnego wchłaniania w jelicie cienkim. Produkty zawierające te karotenoidy powinny być spożywane z posiłkiem zawierającym tłuszcz, aczkolwiek ilość tłuszczu potrzebna do efektywnego ich wchłaniania jest niewielka – około 3-5 g w posiłku. Przyswajanie luteiny i zeaksantyny ułatwia również dokładne żucie (rozdrobnienie pokarmu) i gotowanie. Wysoka temperatura wpływa korzystnie na biodostępność tych substancji.
Z przeprowadzony dotychczas badań wiemy, że dawka karotenoidów chroniąca przed rozwojem AMD wynosi między 6 a 14 mg dziennie (niestety w krajach europejskich ich przeciętne spożycie nie przekracza 6 mg dziennie).
Bogate menu
- W profilaktyce AMD należy zadbać także o inne składniki w diecie, wykazujące działanie antyoksydacyjne:
kwasy tłuszczowe omega 3 (kwas EPA, DHA), które znajdziemy z śledziach, łososiu, sardynkach, makreli, halibucie, tuńczyku i dorszu; - antocyjany zawarte w jagodach, borówkach;
- likopen zawarty w pomidorach i jego przetworach;
- witamina C obecna na przykład w czarnej porzeczce, pomarańczach, grejpfrucie, cytrynie, truskawkach, malinach, kiwi, natce pietruszki, papryce i szpinaku;
- witamina E obecna na przykład w orzechach, pestkach słonecznika, migdałach, olejach roślinnych, zarodkach pszennych i awokado.
Zarówno osoby cierpiące na zwyrodnienie plamki żółtej, jak i te znajdujące się w grupie ryzyka powinny stosować odpowiednią dietę, bogatą w składniki odżywcze, które dobrze wpływają na wzrok i ogólną kondycję organizmu.
Źródło karotenoid
Luteinę znajdziemy w: jajach, rybach, awokado, szpinaku, kabaczku, kapuście, natce pietruszki i porzeczkach. Zaleca się spożywanie przynajmniej 3 porcji warzyw i owoców bogatych w luteinę dziennie.
Źródłem zeaksantyny są: jarmuż, szpinak, zielona sałata, brokuły, brukselka, kukurydza oraz czerwona papryka.
* Informacja o źródłach danych zamieszczonych w artykule u autorki tekstu.