Wskazuje się, że co najmniej raz w życiu napadu kolki nerkowej doświadcza 5 proc. kobiet i nawet 10 proc. mężczyzn. Niestety, w wielu przypadkach należy liczyć się z nawrotowym charakterem tego schorzenia – u około 40 proc. osób do nawrotu dochodzi w ciągu 15 lat od pojawienia się pierwszych symptomów.[1] Biorąc to wszystko pod uwagę, warto wiedzieć, jak zmniejszyć ryzyko ponownego wystąpienia kamicy nerkowej. Oto kilka sposobów na wsparcie układu moczowego!
Jak wskazują dane, z kamicą nerkową najczęściej mierzą się mężczyźni w wieku 25-40 lat. Jeśli zaś chodzi o panie, u nich problem zwykle pojawia się w wieku 25-40 oraz 50-65 lat (choć, oczywiście, nie tylko).[2] Warto również pamiętać, że istotne znaczenie ma genetyka – jeżeli w danej rodzinie spotykało się przypadki kamicy nerkowej, prawdopodobieństwo jej wystąpienia u krewnych wzrasta.[1] Co zatem zrobić, by zmniejszyć ryzyko wystąpienie kamicy nerkowej, zwłaszcza biorąc pod uwagę jej nawrotowy charakter?
Dieta wspierająca zdrowie układu moczowego
W ciągu minionego wieku zauważono, że opisywany tu problem pojawia się znacznie częściej niż we wcześniejszych latach. Dotyczy to przede wszystkim osób, które niekoniecznie przykładają wagę do swojego stylu życia, w tym m.in. diety – spożywają duże ilości tłuszczów i białka, zbyt duże ilości soli, fosforanów czy sacharozy, zarazem nie dostarczając sobie odpowiedniej ilości potasu i magnezu.[2]
Jakie są zatem wskazówki dietetyczne, które mogą pomóc zredukować ryzyko nawrotu kamicy nerkowej? Wiele zależy od rodzaju doświadczanej kamicy, co wynika ze składu kamieni. Jak wskazują wytyczne m.in. Europejskiego Towarzystwa Urologicznego, u każdej osoby z kamicą nerkową powinno się ustalić skład co najmniej jednego kamienia, który został usunięty operacyjnie, wydalony samodzielnie lub we fragmentach po kruszeniu ESWL (jest to metoda kruszenia oparta na działaniu fali uderzeniowej, która powstaje pozaustrojowo, dzięki specjalnemu generatorowi).
Do najczęściej występujących rodzajów kamicy nerkowej należą:
- szczawianowo-wapniowa (dotyczy nawet około 60 proc. przypadków);
- fosforanowo-wapniowa (około 8-15 proc. przypadków);
- moczanowa (występuje u około 9-17 proc. całej populacji);
- struwitowa (doświadczaj jej 2-4 proc. chorujących, znacznie częściej kobiety niż mężczyźni, co wiąże się z większą częstotliwością występowania u nich infekcji dróg moczowych);
- cystanowa (tego typu złogi pojawiają się w 1 proc. przypadków osób dorosłych i około 6 proc. przypadków kamicy u dzieci – ten rodzaj kamicy jest chorobą wrodzoną).
Łatwo zauważyć, że konkretne wskazówki dietetyczne będą uzależnione od określonych składników. Przykładowo w samicy szczawianowo-wapniowej wskazane jest ograniczenie szczawianów, czyli eliminacja z menu m.in. szpinaku, botwinki, rabarbaru, śliwek, kakao, czekolady, kawy, herbaty i innych. Co więcej, powinno się unikać cukrów prostych, a postawić na produkty wysokobłonnikowe, a także ograniczyć ilość spożywanych tłuszczów – składnik ten nasila wchłanianie szczawianów. W przypadku kamicy moczanowej m.in. zaleca się ograniczenie produktów, które dostarczają spore ilości związków purynowych, jak np. mięso, ryby, szczaw, groch, fasola, kakao, kawa, herbata etc. Dokładne dopasowanie diety do określonego przypadku może znacznie zwiększyć skuteczność profilaktyki kamicy nerkowej. W tym celu na pewno pomocna może okazać się konsultacja z dietetykiem.[5]
Co jeść, a czego lepiej unikać w przypadku kamicy?
Jeśli jednak chodzi o ogólne wskazówki, które pomagają ograniczyć ryzyko ponownego wystąpienia kamicy nerkowej, warto pamiętać o:
- ograniczeniu ilości spożywanej soli – dieta powinna być ubogosodowa (tradycyjną sól lepiej zastąpić solą potasową);
zmniejszeniu spożycia białka zwierzęcego (zwiększa ono stężenie mocznika); - rezygnacji z alkoholu, a także z mocnych herbat, kaw i ostrych przypraw;
- ograniczeniu węglowodanów prostych, jak np. białe pieczywo;
- uzupełnieniu żywienia o świeże warzywa, a także produkty pełnoziarniste, które dostarczą m.in. sporą ilość błonnika;
- utrzymywaniu odpowiedniego pH posiłków – co ciekawe, wegetariański sposób żywienia charakteryzuje się zwykle zasadowym pH, co zmniejsza ryzyko wystąpienia kamieni nerkowych.[4,5]
Pomocnym uzupełnieniem codziennego menu mogą być też odpowiednie suplementy diety, które są przeznaczone dla osób dbających o zdrowie układu moczowego. Jakich składników warto w nich szukać? Pomocny może być ekstrakt z ziela skrzypu polnego, który wspiera funkcje wydalnicze nerek. Ekstraktowi z korzenia lubczyku przypisuje się działanie moczopędne, co ułatwia wydalanie wody z organizmu. Na podobne właściwości wskazuje się także w odniesieniu do liści borówki brusznicy, która dodatkowo działa też m.in. przeciwzapalnie oraz odkażająco.[6]
Masa ciała a kamica nerkowa
Duże ilości przetworzonego jedzenia, dostarczanie sobie nadwyżki kalorycznej, zbyt mało ruchu – to tylko niektóre czynniki wpływające na pojawienie się nadwagi lub otyłości. Niestety, jest to współcześnie duży problem – także z perspektywy zdrowia układu moczowego. Wskazuje się bowiem, że nadwaga i otyłość (zwłaszcza znacznego stopnia) podwyższają ryzyko rozwoju kamicy nerkowej u kobiet nawet o około 80 proc., a u panów – o niemal 40 proc.[2]
Aktywny tryb życia jest więc wskazany w profilaktyce opisywanego tu problemu. Poza wsparciem dietetyka lub dietetyczki korzystna może okazać się w tym kontekście także konsultacja z trenerem personalnym, który pomoże wprowadzić w życie odpowiedni trening i wskaże ćwiczenia dopasowane do potrzeb oraz możliwości danej osoby.
Woda? Zdrowia doda!
Chcąc wspierać zdrowie układu moczowego, należy pić duże ilości płynów – nawet około 3 l dziennie, co m.in. pozwoli zwiększyć produkcję moczu.[1,3] Zwiększony jego przepływ to mniejsze ryzyko infekcji dróg moczowych, a warto wiedzieć, że osoby mierzące się z kamicą nerkową mają większe ryzyko ich wystąpienia. Co więcej, większa ilość wypijanych płynów to także zmniejszony poziom składników mineralnych, które – jeśli ulegną krystalizacji – mogą tworzyć właśnie opisywane tu kamienie. Mowa np. o szczawianach, fosforanach, cystynie, moczanach i innych.[4]
Płyny powinny być przyjmowane w małych porcjach, lecz często – także przed samym snem, co pozwoli na odpowiednią pracę układu moczowego również w nocy. Co istotne, nie ma czegoś takiego jak „górny limit” przyjmowanych płynów. W ocenie, czy oby na pewno wypija się ich wystarczającą ilość, może pomóc obserwacja koloru oddawanego moczu. Gdy jest ciemny, konieczne jest wypijanie dodatkowych szklanek wody, gdy zaś jasny bądź słomkowożółty – można uznać, że spożywa się wystarczającą ich ilość. Warto też pamiętać, że wysokie temperatury, wysoka wilgotność powietrza, podwyższona temperatura ciała, zwłaszcza wysoka gorączka, ale też aktywność fizyczna, wymagają zwiększenia ilości wypijanych płynów – fizjologicznie traci się ich wtedy więcej (pocąc się), co należy koniecznie uzupełniać.[4, 5]
Większość z wypijanej dziennie dawki płynów powinna stanowić woda (zwłaszcza filtrowana, niskozmineralizowana), choć korzystnie oddziaływać mogą także inne napoje o neutralnym pH. Co ciekawe, bardzo korzystne mogą okazać się soki z niektórych cytrusów – są one bogate w cytryniany, które w kontekście kamicy nerkowej są bardzo ważne dla zdrowia układu moczowego. Warto jednak wiedzieć, że należy unikać soku grejpfrutowego – ten może wręcz zwiększyć ryzyko wystąpienia kamieni nerkowych.[4]
Chcesz wiedzieć więcej? Sprawdź:https://naszezdrowie.net/jak-uniknac-nawrotu-kamicy-nerkowej/
Źródła:
- Śliwa, M., Piątkowska, N., Kajzar, M., Saran, A., Jarzumbek, A., Bień, K., Kluczewska, E., Diagnostyka obrazowa kamicy nerkowej, Gabinet Prywatny 2022, 29 (281), s. 36-42
- Jakubowski, K., Wojtaszek, M., Mach-Lichota, E., Kamica nerkowa – występowanie, etiologia, obraz kliniczny oraz doraźne postępowanie ratownicze w kolce nerkowej, ПРОБЛЕМЫ СЕСТРИНСКОГО ДЕЛА И ЗДРАВООХРАНЕНИЯ, Гродно ГрГМУ 2011, s. 157-161
- Klinger, M., Współczesne podejście do zapobiegania nawrotom kamicy nerkowej, Urologia Polska 1997/50/3
- Świniarski, P.P., Profilaktyka kamicy nerkowej, Przegląd Urologiczny 2013/4 (80)
- Szpital Uniwersytecki nr 2 im dr. Jana Biziela, Ulotka informacyjna: Kamica nerkowa – zalecenia dietetyczne, Bydgoszcz
- Tabaszewska, M., Ocena wybranych właściwości prozdrowotnych konfitur z borówki brusznicy [w:] Składniki bioaktywne surowców i produktów roślinnych, s. 111-122, Polskie Towarzystwo Technologów Żywności, Kraków 2014
