Hemoroidy, a w zasadzie nieprawidłowości w ich zakresie, to dla wielu osób bardzo wstydliwy problem. Jako że niewiele się o tym mówi, ów wstyd może być jeszcze bardziej spotęgowany – może się bowiem wydawać, że „dotyczy to tylko mnie”. Nic bardziej mylnego – hemoroidy to najczęstszy problem proktologiczny, który zyskał wręcz miano cywilizacyjnego. Co warto wiedzieć o hemoroidach i jak się przed nim ustrzec?
Spis treści:
- Czym w ogóle są hemoroidy?
- Hemoroidy – co zwiększa ryzyko wystąpienia problemów?
- Jakich symptomów można się spodziewać?
- Prewencja – jak uchronić się przed hemoroidami?
Czym w ogóle są hemoroidy?
Należy zacząć od tego, że hemoroidy ma każdy – inaczej nazywa się je guzkami krwawniczymi, choć niektórzy używają też określenia „żylaki odbytu” (to ostatnie jest nieprawidłowe). Co ważne, są to struktury, które w naszych organizmach nie pełnią tak naprawdę żadnej szczególnej funkcji, choć warto podkreślić ich niewielki wkład w pracę „mechanizmu”, który odpowiada za trzymanie stolca oraz gazów (u człowieka hemoroidy są tzw. strukturą atawistyczną, choć u zwierząt mają istotne znaczenie w kontekście przeżycia).
Hemoroidy to nic innego jak splot tętniczo-żylny, który tworzą końcowe gałęzie tętnicy odbytniczej górnej. Nazywa się go splotem odbytniczym wewnętrznym i ma on bezpośrednie połączenie ze splotem zewnętrznym oraz splotem odbytniczym dolnym. [3,4,6] Problem z hemoroidami pojawia się zatem dopiero wtedy, gdy zmienia się ich wielkość i/lub lokalizacja bądź występują inne zmiany w tym obszarze.
Co istotne, niektóre dane wskazują, że problemy w tym zakresie ma nawet około 5% całej światowej populacji. Jeśli chodzi o osoby po 30. roku życia, wskazuje się, że około 25% z nich ma w jakimś stopniu powiększone żyły w okolicach odbytu i odbytnicy (co nie musi dawać żadnych objawów), a wśród osób po 50. roku życia nawet około 50% populacji może mierzyć się z poważniejszymi problemami. Warto jednak pamiętać, że trudno do końca określić tę liczbę – szacuje się, że nawet połowa osób nie zgłasza się z tego typu dolegliwościami do lekarzy. [1,2,5]
Problemami w tym zakresie zajmuje się wspomniana już gałąź medycyny – proktologia. Proktolog to lekarz, który specjalizuje się w końcowym odcinku przewodu pokarmowego (głównie jelita grubego, odbytnicy, kanału odbytu, odbytu).
Hemoroidy – co zwiększa ryzyko wystąpienia problemów?
Eksperci wskazują na kilka potencjalnych źródeł problemów z hemoroidami. Jedno opiera się o tzw. „teorię naczyniową”, która związana jest ze specyfiką budowy właśnie naczyń – te u osób, u których występują guzki krwawnicze, różnią się od naczyń osób niemających tego typu problemów.
Kolejna kwestia wskazuje na zmiany w strukturze kolagenu i elastyny – są to jedne z ważniejszych białek dla elastyczności naszej skóry i wewnętrznych elementów podporowych. Z wiekiem owa struktura ulega licznym niekorzystnym zmianom, co prowadzi m.in. właśnie do obniżenia elastyczności tkanek. W wyniku tego mogą po defekacji wystąpić trudności z powrotem guzków krwawniczych na odpowiednie miejsce.
Do powstawania problemów z hemoroidami predysponuje też ciąża – niektóre dane wskazują, że ponad połowa ciężarnych musi się z tym mierzyć. Dlaczego? Ponieważ wzrastający płód powoduje ucisk m.in. na naczynia biodrowe, co skutkuje zablokowaniem odpływu z żylnych naczyń hemoroidalnych.
Wskazuje się również na predyspozycje generyczne, a dodatkowo większe prawdopodobieństwo wystąpienia problemów z hemoroidami dotyczy osób, które często doświadczają zaparć, przedłużonego parcia na stolec czy mają złe nawyki żywieniowe. Niekorzystna w tym kontekście jest też otyłość – nadmierna masa ciała może zwiększać ciśnienie w żyłach odbytu. [2,8,10]
Jakich symptomów można się spodziewać?
Łatwo wnioskować z powyższych informacji, że tak naprawdę nie da się wskazać jednej konkretnej przyczyny problemów z hemoroidami. Wielu ekspertów wskazuje, że może być to połączenie wszystkich czynników. Jeśli do tego dojdzie, m.in. mogą wystąpić:
- świąd i pieczenie w okolicy odbytu,
- krwawienie przed/w trakcie/po defekacji,
- generalny dyskomfort,
- wypadające hemoroidy etc.
Prewencja – jak uchronić się przed hemoroidami?
Jak zatem można o siebie zadbać, by nie doprowadzić do wystąpienia problemów z hemoroidami? Po pierwsze, warto zwrócić uwagę na dietę. Powinien być to taki sposób żywienia, który zmniejszy ryzyko zaparć. Pomocny jest w tym przede wszystkim błonnik, który dostarczają m.in. otręby (np. pszenne, kukurydziane), zboża, przyprawy (np. cząber, cynamon, rozmaryn) czy kakao (niesłodzone). [7,8] Należy pić przy tym duże ilości wody – minimum dla osoby dorosłej to 2-2,7 l płynów dziennie. [10,12]
Wskazana jest także regularna aktywność fizyczna, utrzymywanie masy ciała w normie oraz odpowiednia higiena.
Co również może okazać się pomocne? Wskazuje się m.in. na korzystne oddziaływanie w tym zakresie ruszczyka kolczastego. Jest to roślina, która zawiera w sobie ruskogeniny. Są one bardzo korzystne dla żył – m.in. pomagają je wzmocnić i ujędrnić. [10,11]
Jak zatem widać, działania prewencyjne nie są szczególnie trudne do wprowadzenia w życie – odpowiednia dieta, ruch, higiena i suplementacja. Warto o tym pamiętać, by móc skutecznie ustrzec się przed hemoroidami. A jeśli już wystąpią – nie można się wstydzić konsultacji lekarskiej! Szybka reakcja to większa szansa na pozbycie się problemu raz na zawsze.
Cyclo/33/22
Bibliografia:
- Hadasik, K., Grzegorz Hadasik, G., Brzezińska-Wcisło, L., Świąd odbytu – etiologia i metody terapii, Przegl Dermatol 2011, 98, 362–368
- Dziki, A., Współczesne zasady leczenia choroby hemoroidalnej, Presentation: invited oral atXI Kongres PTG-E, Sesja tematyczna 11
- Gryglewski, A., Kosowski, K., Leczenie zabiegowe krwawnic, Przegląd Lekarski 2006 /63/5
- Grzebieniak, Z., Marek, G., Agrawal, A., Kielan, W., Krwawienie z odbytu – zasady postępowania, Family Medicine & Primary Care Review 2013; 15, 2: 221–223
- FoodData Central, U.S. DEPARTMENT OF AGRICULTURE https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/?component=1079
- Obcowska, A., Kołodziejczak, M., Choroba hemoroidalna – współczesne poglądy na temat etiopatogenezy oraz metod leczenia. Przegląd piśmiennictwa, Nowa Med 2016; 23(2): 61-76
- Wałęga, P., Guzki krwawnicze i żylaki odbytu, „mp.pl”, 11.02.2013 [dostęp: 14.07.2022] https://www.mp.pl/gastrologia/wytyczne/81005,guzki-krwawnicze-i-zylaki-odbytu
- Abdul Ahad, Hindustan & Kumar, Chitta & Reddy, Kishore & Kranthi, G & CH, Krishna & Kali, Sabrina & T, Mahendra. (2010). HERBAL TREATMENT FOR HEMORRHOIDS. Journal of Innovative Trends in Pharmaceutical Sciences
- Nowak, G., Surowce roślinne stosowane w chorobach układu krążenia i serca, Herba Polonica Vol. 55 No 2 2009, s.100-120
- Red. Jarosz, M., Rychlik, E., Stoś, K., Charzewska, J., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, Państwowy Zakład Higieny, 2020
